प्रमोदसिंह,सरायकेला
दलमावन्यप्राणीआश्रयणीकोईकोसेंसेटिवजोनघोषितकियाजाचुकाहै।फिरभीवनभूमिपरअतिक्रमणकरपेड़-पौधोंकोकाटकरअवैधनिर्माणकियाजारहाहै।केंद्रीयमंत्रीअर्जुनमुंडाकेनिर्देशपरअबजिलाप्रशासनअवैधनिर्माणपरकार्रवाईकरनेकेमूडमेंहै।आठदिसंबर2020कोप्रमंडलीयआयुक्तकीअध्यक्षतामेंहुईनिगरानीसमितिकीबैठकमेंइसमामलेपररिपोर्टमांगीगईथी।11जनवरीकोजिलास्तरीयनिगरानीएवंअनुश्रवणसमिति(दिशा)कीबैठकमेंकेंद्रीयमंत्रीअर्जुनमुंडानेभीइसमामलेकोलेकरजिलाप्रशासनसेरिपोर्टमांगीहै।केंद्रीयमंत्रीवप्रमंडलीयआयुक्तकीपहलपरउपायुक्तइकबालआलमअंसारीनेदलमावन्यप्राणीआश्रयणीक्षेत्रमेंकिएगएअवैधनिर्माणसेसंबंधितमामलोंकीजांचकरकार्रवाईकरनेकाआदेशदियाहै।अपरउपायुक्तसुबोधकुमारनेचांडिलवनीमडीहकेअंचलअधिकारीकोपत्रजारीकरअवैधमामलोंसेसंबंधितमामलोंकीजांचकर29जनवरीतकरिपोर्टकीमांगकीहै।उन्होंनेजिलाउद्योगकेंद्रचाईबासाकेमहाप्रबंधक,पथप्रमंडलजमशेदपुरकेकार्यपालकअभियंता,भवननिर्माणविभागपूर्वीसिंहभूमजमशेदपुरकेकार्यपालकअभियंता,उर्वीशमोहनजमशेदपुरकेजिलापशुपालनपदाधिकारी,दलमावन्यप्राणीपूर्वीप्रक्षेत्रजमशेदपुरकेसहायकवनसंरक्षक,दलमावन्यप्राणीपश्चिमीप्रक्षेत्रचांडिलकेवनक्षेत्रपदाधिकारीकोपत्रलिखकरदलमावन्यप्राणीआश्रयणीक्षेत्रमेंकिएगएविकासकार्यों,जैवविविधतासंरक्षण,वनपथसुदृढ़ीकरण,विनियमनवउसकेसुंदरीकरणकोलेकरगठितकमेटीसेएकसप्ताहकेअंदररिपोर्टमांगीहै।क्याहैमामला:ईकोसेंसेटिवजोनदलमावन्यप्राणीआश्रयणीमेंवनभूमिपरअतिक्रमणकरअवैधरूपसेहोटलसमेतकईफैक्ट्रियांवबहुमंडिलीइमारतोंकानिर्माणकरायागयाहै।वनविभागकेनियमोंकोताकपररखकरवनक्षेत्रकेहजारोंपेड़ोंकोकाटाजाचुकाहै।क्याहैईकोसेंसेटिवजोन:पर्यावरणकेविकासवजैवविविधतासंरक्षणकोलेकरइकोसेंसेटिवजोनबनायाजाताहै।इसक्षेत्रमेंवन्यप्राणियोंकोस्वच्छंदरूपसेविचरणकरने,प्राकृतिकवातावरणमेंरहने,भोजनवजीवनकेअवसरउपलब्धकराएजातेहैं।ऐसेवनक्षेत्रोंमेंपेड़कीएकटहनीतोड़नायाकाटनाकानूननमानाजाताहै।संबंधितक्षेत्रमेंप्रदूषणसेसंबंधितसभीप्रकारकीगतिविधियांप्रतिबंधितहोतीहैं।ईकोसेंसेटिवजोनमेविकासकार्योंकेलिएगठितकमेटीकानिर्णयहीअंतिमनिर्णयमानाजाताहै।सामान्यत:ईको-सेंसेटिवजोनकाविस्तारकिसीसंरक्षितक्षेत्रकेआसपासलगभग10किमी.तककेदायरेमेंहोसकताहै।परंतुसंवेदनशीलगलियारे,कनेक्टिविटीवपारिस्थितिकरूपसेमहत्वपूर्णखंडोंवप्राकृतिकसंयोजनकेलिए10किमी.सेअधिकक्षेत्रकोईको-सेंसेटिवजोनमेंशामिलकियाजासकताहै।राष्ट्रीयउद्यानोंववन्यजीवअभयारण्योंकेआसपासईको-सेंसेटिवजोनकेलिएघोषितदिशा-निर्देशोंकेतहतनिषिद्धउद्योगोंकोभीइनक्षेत्रोंमेंकामकरनेकीअनुमतिनहींहै।क्याहोरहाहैनुकसान:दलमावन्यप्राणीआश्रयणीसमेतअन्यवनक्षेत्रोंमेंशहरीकरणसेगांवकोनुकसानहोरहाहै।जंगलीहाथीसमेतअन्यवन्यजीवअपनेआश्रयवभोजनकीतलाशमेंशहरीक्षेत्रकीओरपहुंचरहेहैं।इससेमानवववन्यजीवकेबीचसंघर्षजारीहै।दोनोंकोअपनाजीवनदेकरइसकानुकसानउठानापड़रहाहै।प्रतिवर्षजंगलीहाथियोंकेशहरमेंपहुंचनेकीकईघटनाएंसामनेआचुकेहैं।